Μια Ιδέα Για Την Ελλάδα

Η παγκοσμιοποίηση πολλών παραμέτρων της ζωής είναι ένα πραγματικό γεγονός, που δεν επιδέχεται αμφισβήτηση. Όπως δεν επιδεχόταν η ανακάλυψη της φωτιάς, του τροχού, του ατμού, των μηχανών, της τηλεόρασης κ.ο.κ.
Το ερώτημα δεν είναι ναι ή όχι στη παγκοσμιοποίηση, αλλά πως την διαχειρίζεται κανείς.
Πως διαχειρίζεται το παγκόσμιο οικολογικό πρόβλημα, τα παγκόσμια δίκτυα επικοινωνίας, την ξηρασία, την πείνα, τις ασθένειες για μεγάλο τμήμα του παγκόσμιου πληθυσμού, τη μετανάστευση, τις ενεργειακές πρώτες ύλες του πλανήτη, τους στρατιωτικούς εξοπλισμούς, τις πολεμικές συγκρούσεις, το δικαίωμα αυτοδιάθεσης των λαών, το σημερινό παγκόσμιο σύστημα πολιτικής διαχείρησης μέσω των διάφορων διεθνών οργανισμών και του ΟΗΕ και πολλά άλλα ζητήματα που διαρκώς ανακύπτουν.
Απέναντι στη τυχάρπαστη κι επικίνδυνη σημερινή παγκόσμια διαχείρηση λίγων πολυεθνικών εταιρειών, λίγων δικτύων επικοινωνίας, διεθνών οργανισμών αδρανών ή ελεγχόμενων από ορισμένες μόνο μεγάλες παγκόσμιες δυνάμεις, απέναντι σε ποικίλες οπισθοδρομικές τοπικές θρησκευτικές και πολιτικές εξουσίες που αντιδρούν στη παγκοσμιοποίηση όχι χάριν των λαών αλλά χάριν των δικών τους θιγόμενων εξουσιών και προνομίων, εκμεταλλευόμενες τις δίκαιες αντιδράσεις στη σημερινή παγκοσμιοποίηση, θα πρέπει να αναπτυχθεί ένα παγκόσμιο κίνημα δημοκρατικής, οικολογικής και δίκαιης παγκόσμιας διαχείρησης.
Με δυό λόγια το αίτημα της Παγκόσμιας Δημοκρατίας είναι απολύτως επίκαιρο κι επιτακτικό. Και πρέπει, τώρα όχι αύριο, να τεθεί και να συζητηθεί παγκόσμια, το τι μορφές μπορεί να πάρει. π.χ. Ενός δημοκρατικά εκλεγμένου Παγκόσμιου Κοινοβούλειου, παγκόσμιων δικτύων επικοινωνίας ελεγχόμενων από αυτό κι ότι άλλο προκύψει μέσα από μια οικουμενική διαβούλευση και διεκδίκηση.
Η δημοκρατική διαχείρηση του πλανήτη δεν σημαίνει την ομογενοποίηση των τοπικών πολιτισμών, οικονομιών, κοινωνιών. Όσο ο ήλιος θα εξακολουθεί, να στέλνει με διαφορετικό τρόπο τις ακτίνες του στις διάφορες γωνιές της γης, τόσο θα υπάρχουν πάντα διαφορετικές συνθήκες κι ανάγκες.
Ίσα ίσα μπορεί να σημαίνει την καλύτερη αξιοποίηση των τοπικών διαφορών προς όφελος των λαών, μέσα από ένα ζητούμενο δίκαιο παγκόσμιο σύστημα που θα συνδυάζει την τοπική αυτάρκεια, την ανταλλαγή και την αλληλεγγύη.

Στη σημερινή εποχή και μέσα από ένα τέτοιο πρίσμα παγκόσμιας δημοκρατικής ανάγκης και διεκδίκησης ίσως δίνεται στην Ελλάδα, μια ιστορική ευκαιρία να παίξει έναν ιδιαίτερο ρόλο ως εστία συνάντησης του παγκόσμιου πολιτισμού.
Όχι γιατί εμείς οι Έλληνες είμαστε καλύτεροι ή χειρότεροι από άλλους λαούς, χαρισματικοί ή άλλα ηχηρά παρόμοια. Μια τέτοια εξ’ άλλου έπαρση πέρα από ότι αναδεικνύει μικροπρέπεια, αντιβαίνει στις αρχές της δημοκρατίας.

Η ιστορική ευκαιρία προσφέρεται για τους ακόλουθους λόγους:

1.Η Ελλάδα είναι μια μικρή χώρα που, εκτός από τις τοπικές αντιθέσεις με γειτόνους της και τέτοιες τοπικές αντιθέσεις υπάρχουν σχεδόν παντού στη γη, δεν έχει εμπλακεί σε παγκόσμιες αντιπαλότητες, ούτε αποτελεί απειλή για κανέναν.

2.Από γεωγραφική θέση, βιοκλιματικό και πολιτισμικό περιβάλλον, πλησιάζει ένα παγκόσμιο μέσο όρο, σχετικά φιλόξενο, βρίσκεται στο σταυροδρόμι τριών ηπείρων, οι αποστάσεις που την χωρίζουν από τα πιο πυκνοκατοικημένα μέρη της γης είναι σχετικά ισομερείς. Δεν είναι τυχαίο, ούτε έχει να κάνει μόνο με την ιστορία, αν κι αυτή έχει επίσης τη σημασία της, ότι η Μεσό-γειος ονομάζεται έτσι.

3.Ορισμένα στοιχεία του ελληνικού πολτισμού, γλώσσα, γραπτά κι ανάγλυφα κειμήλια, έχουν μια τέτοια διαχρονικότητα και ποικιλία, που σε πολύ λίγα άλλα μέρη του πλανήτη συναντώνται π.χ. Κίνα, Ισραήλ, Ινδία, Ιταλία, Περού κι εκεί πάλι μάλλον σε μικρότερο συγκριτικά εύρος και χρονικό βάθος.

Εδώ ανοίγει μια παρένθεση για να λυθεί(;) μια παρεξήγηση.
Υπάρχουν Έλληνες που όταν ακούν για αρχαία Ελλάδα σηκώνεται αυτόματα η τρίχα τους κι άλλοι που φουσκώνουν σα διάνοι. Μάλλον είναι και οι δύο στάσεις άστοχες και περιττές. Η επίκληση του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού ως άλλοθι για τη κακομοιριά του νεοελληνικού πολιτισμού ή ως τεκμήριο ρατσιστικής υπεροχής είναι προφανώς άτοπη. Άτοπη όμως είναι και η μη αναγνώριση της σημασίας του αρχαίου πολιτισμού και της σχετικής πολύπλευρης αξίας του για τη σύγχρονη Ελλάδα και τον κόσμο, εν ονόματι της αντιστράτευσης στη κομπορρυμοσύνη και στη ρατσιστική γελοιότητα.

Λέγεται ότι ένας λαός δίχως μνήμη δεν έχει μέλλον, με την έννοια ότι δεν αξιοποιεί τις θετικές κι αρνητικές του εμπειρίες. Μία ανθρωπότητα δίχως μνήμη έχει μέλλον;
Ποιά είναι η μνήμη της ανθρωπότητας; Προφανώς τα πάντα. Η βουλγάρικη, η τούρκικη, η κινέζικη, η αμερικάνικη, η ινδιάνικη, η επιστημονική, η θρησκευτική, η πολιτική, η μεταφυσική κ.ο.κ. μνήμη, αποτελούν αναπόσπαστα τμήματα της παγκόσμιας μνήμης. Κάθε τμήμα έχει την αξία του και κανένα δεν μπορεί να αναγορευτεί σε καλύτερο ή χειρότερο από το άλλο. Το ελληνικό τμήμα, έχει μια ιδιαίτερη αξία, αναγνωρίσιμη λίγο ως πολύ από όλους τους λαούς του κόσμου.
Η αξιοποίηση, δίχως επιλεκτικούς αποκλεισμούς, της παγκόσμιας μνήμης και γνώσης σε όλους τους τομείς έχει ιδιαίτερη σημασία για τη σημερινή επιβίωση της ανθρωπότητας

4.Φαίνεται πως ο παγκόσμιος συσχετισμός των δυνάμεων εισέρχεται σε μια νέα περίοδο πολυπολικότητας. Η αλλοτινή κυριαρχία των δύο υπερδυνάμεων ΗΠΑ κι ΕΣΣΔ και η πιό πρόσφατη αμερικανική μονοκρατορία δεν υφίστανται πιά. Σε ένα τέτοιο πολυπολικό περιβάλλον κι αξιοποιώντας όλους τους προαναφερθέντες παράγοντες, ίσως έχει τύχη μια πρόταση, να γίνει η Ελλάδα χώρος παγκόσμιας συνάντησης με την έννοια της φιλοξενίας στο έδαφός της παγκόσμιων οργανισμών, συναντήσεων, συνεδρίων, διεθνών Πανεπιστημίων, Ακαδημιων κ.λ.π.
Δεν θα έπεφτε άσχημα στους Κινέζους, στους Ινδούς, στους Λατίνους και Λατινοαμερικάνους, στους Ρώσσους, στους Άραβες, σε τμήμα των Αμερικάνων και γιατί όχι και στην Ευρωπαϊκή Κοινότητα, μιας και είμαστε σε αυτήν, να συνευρίσκονται εδώ πολιτικοί, επιστήμονες, φιλόσοφοι, ιστορικοί, γλωσσολόγοι, οικολόγοι, καλλιτέχνες κ.λ.π. από όλο τον κόσμο.

Να γίνει δηλαδή η Ελλάδα μια σεβαστή ουδέτερη ζώνη, εστία συνάντησης του παγκόσμιου πολιτισμού.

Μια τέτοια προοπτική προϋποθέτει, εκτός από την ενδεχόμενη ευνοϊκή διεθνή συγκυρία, τεράστια προσπάθεια και μεταβολές στο εσωτερικό της ελληνικής κοινωνίας και στη λειτουργία των θεσμών της.
Πρακτικά αυτό σημαίνει, να πετύχουμε, να λειτουργεί η Ελλάδα συνέχεια, όπως λειτούργησε για 15 μέρες στη διάρκεια των Ολυμπιακών Αγώνων. Κατ’ άλλη, πρακτική επίσης διατύπωση, να μη λειτουργεί όπως λειτούργησε κατά τη διάρκεια των περσινών καλοκαιρινών πυρκαγιών. Ή όπως λειτούργησε κατά τη διάρκεια του μεγαλύτερου διαστήματος της σύγχρονης 180χρονης ιστορίας της.
Δηλαδή να μην είναι εξαρτημένη, ξενόδουλη ή ξενόφοβη. Αντιδημοκρατική και κοινωνικά άδικη. Μισαλλόδοξη, φανατισμένη, διχαστική, ατομικιστική. Να μη ρίχνει ο κάθε πολίτης, κρατικός λειτουργός, πολιτικός την ευθύνη στον άλλο πολίτη, κρατικό λειτουργό, πολιτικό.
Να μην λειτουργούμε πρόχειρα, απρογραμμάτιστα, κομπιναδόρικα, ασύδοτα, διεφθαρμένα. Να μην «τσιμπάμε» στο διαίρει και βασίλευε αναμεσά μας και με τους γειτόνους μας σα χώρα. Να εφαρμόζουμε, αυτό για το οποίο κομπάζουμε και λέγεται πολιτισμός και που δεν είναι τίποτα άλλο παρά ο αμοιβαίος σεβασμός.

Είναι αλήθεια πως η σύγχρονη ελληνική κοινωνία και το ελληνικό κράτος συγκροτήθηκε «τσάτρα πάτρα» ανταποκρινόμενο, στις ανάγκες του ντόπιου πληθυσμού που όμως ούτε μεγάλη συνοχή είχε ούτε παιδεία, στα συμφέροντα των μεγάλων δυνάμεων να κατακερματίσουν την Οθωμανική Αυτοκρατορία και στην επιθυμία διαφόρων Ελλήνων και ξένων διανοουμένων να αναστήσουν τα πιό όμορφα από τα στοιχεία του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού. Καλώς έγινε το συνοθύλευμα.
Μα μήπως έφτασε ο καιρός να το πάμε παραπέρα, να το αυτοθεσπίσουμε 180 χρόνια μετά, όπως εμείς τώρα το επιθυμούμε κι όχι όπως το παραλάβαμε από δυνάστη σε δυνάστη ή από γενιά σε γενιά;

Χωρίς την ευρύτερη δυνατή συμμετοχή, συλλογικότητα και δημιουργικότητα, χωρίς τη μικρότερη δυνατή μισαλλοδοξία, χωρίς τη μέγιστη δημοκρατία, κοινωνική δικαιοσύνη και φροντίδα για το οικιστικό και φυσικό περιβάλλον, μια τέτοια προσπάθεια δεν μπορεί να πετύχει.
Υπάρχει η «κρίσιμη μάζα»; Ας δώσει ο κάθε ένας την απάντησή του.